Аңдатпа
Мақалада сейсмикалық қауіпті өңірлерде инженерлік құрылыстарды пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері, Қазақстан Республикасы, Алматы қаласындағы Абай даңғылы мен Саин көшесінің көлік айрығы мысалында қарастырылған. Алматы қаласы сейсмикалық белсенділігі жоғары аймақта орналасқан, ал Абай даңғылының бойында Метрополитен сызығы өтеді, бұл инженерлік-геологиялық жағдайды қиындатады. Мұндай жағдайларда құрылыстардың жай-күйін бақылаудың тиімді жүйесін құру ерекше маңызға ие. Тау жыныстарының массивін инженерлік-геологиялық зерттеу, спутниктік GPS технологиялары, электронды тахеометр, жерді лазерлік сканерлеу және геодезиялық өлшеулердің дәлдігін бағалауды қамтитын кешенді тәсіл ұсынылды. Көпірлер мен ғимараттарды бақылау үшін тірек геодезиялық желіні құру әдістемесі жасалды. Құрылыстардың деформациялары мен жауын-шашындарын бақылау кезінде спутниктік позициялауды, тахеометрияны және Сканерлеуді қолданудың орындылығы негізделген. Жер бетін геомониторинг кезінде жоғары дәлдіктегі электронды және лазерлік Аспаптарды орнату үшін авторлар штативтерді қолдануды болдырмай, орталықтандырудың жылдамдығы мен дәлдігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін тұрақты пункт әзірледі. Зерттеу негізінде авторлар құрылымдардың шөгінділері менмещысуларын анықтау әдістерін ұсынады. Зерттеу нәтижелері ғылыми жобаны орындау кезінде енгізілді, сонымен қатар оқу процесінде қолданылды. Жұмыстың практикалық құндылығы ұқсас объектілердегі қауіпсіздік деңгейін арттыру және табиғи-техногендік факторлармен байланысты тәуекелдерді азайту үшін алынған нәтижелерді қолдану мүмкіндігі болып табылады.