Supplementary Files
Кілт сөздер
Аңдатпа
Мақалада Қашағай СЭС дефоромациялық процестерінің геодезиялық мониторингі әдістерін жетілдіру бойынша ұсыныстар келтірілген. Қапшағай су электр станциясы (СЭС) Қазақстанның энергетикалық инфрақұрылымында маңызды нысан болып табылады. Осыған байланысты геодезиялық жұмыстарды жүргізудің және оларда заманауи өлшеу құралдарын пайдаланудың жетілдірілген әдістемесі ұсынылды. Мақалада су электр станцияларының гидротехникалық құрылыстарының геодезиялық мониторингінің әдістері мен тәсілдері қарастырылады. План-биіктік координаталарындағы өзгерістерді анықтауда жоғары дәлдікті қамтамасыз ететін құрылымның шөгуі мен орнының ауытқуларын талдау үшін нивелирлеу және жармалық өлшеу әдістеріне ерекше назар аударылады. Пайдаланылатын геодезиялық желінің сипаттамасы, оның ішінде іргелі тау жыныстарының эталондары, жер белгілері және мәжбүрлі орталықтандыру нүктелері, сондай-ақ оларды өлшеу әдістері келтірілген. Жасырын ақауларды анықтау және құрылымдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қолданылатын ультрадыбыстық сынау және жерге енетін радар сияқты аспаптық тексерудің негізгі аспектілері қарастырылады. Нивелирлік және көлденең қималарды өлшеу әдістерін қолдану деформация желісінің тік және көлденең параметрлерінің өзгеруін сенімді бақылауға мүмкіндік беретіні анықталды. Ал іргелі тау жыныстарының эталондарын, топырақ белгілерін және мәжбүрлі орталықтандыру нүктелерін пайдалану өлшеу дәлдігінің жоғары деңгейін және қателерді азайтуды қамтамасыз етеді. Қалыптасқан геодезиялық желі тұрақты бақылаудың сенімді негізін қамтамасыз етеді, ал II дәрежелі дәлдіктегі геометриялық нивелирлеуді қолдану көлденең және тік координаталардағы тіпті ең аз ауытқуларды жедел анықтауға мүмкіндік береді.
Ұсынылған монииорингтің әдістері мен жабдықтарының жаңалығы ҚР патенттері және авторлық құқық куәлігімен расталған.