Аңдатпа
Бұл мақала Қазақстанның оңтүстігінде орналасқан сейсмикалық қауіпті аймақтағы Тасөткел су торабының техникалық жағдайына көпфакторлы зерттеу жүргізуге арналған. Аймақта жер сілкіністерінің жиілігі мен қарқындылығының артуына, соның ішінде 2025 жылғы 28 наурызда Жамбыл облысындағы Меркі ауылына жақын жерде болған жер сілкінісіне байланысты, гидротехникалық құрылымдардың сейсмикалық тұрақтылығын бағалауға жүйелі тәсілдің қажеттілігі артып отыр. Зерттеу барысында заманауи әдістер кешені қолданылды: көзбен шолу, аспаптық бақылау, геодезиялық өлшеулер, бетон құрылымдарын бұзбайтын сынау, сондай-ақ су торабының бойындағы мен негізіндегі топырақтардың физика-механикалық қасиеттеріне зертханалық және дала жағдайындағы талдау. Зерттеу нәтижелері бойынша беткі қабаттың жергілікті ақаулары, эрозия белгілері, жобалық мәндермен салыстырғанда пьезометриялық деңгейлердің төмендеуі және іргетастың жоғары сүзгілік белсенділігі анықталды. Геодезиялық деректер айтарлықтай деформациялардың жоқ екенін растады, бірақ әлеуетті орнықсыздық аймақтары белгіленді. Инженерлік деректер негізінде Plaxis 2D бағдарламалық кешенінде су торабының сандық моделі жасалды. Есептеулер негізгі екі қимада (ПК 5+00 және ПК 12+00) 7 және 8 баллдық сейсмикалық әсер сценарийлері үшін жүргізілді (MSK-64 шкаласы бойынша). Нәтижесінде тұрақтылық коэффициенттері, ықтимал опырылу беттері, сүзгілік ағындардың бағыты мен қысым таралуы анықталды. Бұл зерттеу су торабының кейбір учаскелерін қайта құру және сейсмикалық нығайту қажеттілігін көрсетті. Жоғары сейсмикалық қауіптілік жағдайында сенімді диагностикалық әдіс ретінде көпфакторлы тәсілді енгізудің маңыздылығы дәлелденді.