Кілт сөздер
Аңдатпа
Мақалада Қызылорда ЖЭО сумен шайылған үйінді күлінің сипаттамаларына салыстырмалы талдау жүргізілді. ЖЭО үйінділерінде күлді шлакты қалдықтардың көп мөлшері жиналады, олардың үйінділерде жиналуы қоршаған орта экологиясының бұзылуына әкеледі. Сондықтан күл-қож қалдықтарын кәдеге жарату мәселесі өзекті мәселе болып табылады. Күлді шлакты қалдықтарды қолдану шикізатпен қамтамасыз ету мәселесін шешіп қана қоймай, сонымен бірге оның құнын төмендете отырып, өнімнің сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Күлді шлакты қалдықтарының құнды компоненттерінің бірі-сумен шайылған күл. Сумен шайылған күлді шикізат ретінде жасанды бетон толтырғыштарын (күлді, аглопоритті қиыршық тастар және т.б.) жасау үшін пайдалануға болады. Зерттеулер күлдің физика-химиялық құрамын зерделеу, табиғи радионуклидтердің үлестік тиімді белсенділігін анықтау және күл үйіндісінен сынама алу орындарымен ерекшеленетін Қызылорда ЖЭО-ның екі түрінің (қара және сұр) сумен шайылған күлінің сынамаларын қыздыру кезіндегі шығынды анықтау мақсатында жүргізілді. Күлдің қасиеттерін зерттеу кезінде рентгендік фазалық талдау жүргізілді, оның көмегімен күлдің фазалық құрамы анықталды. Күлді рентгенофазалық талдау, табиғи радионуклидтердің нақты тиімді белсенділігін және күйдіру кезіндегі шығындарды анықтау бойынша жұмыстар орындалды, олар күлді құрылыс материалдарын өндіру үшін қолдану мүмкіндігін көрсетті. Жүргізілген зерттеулер күйдірілген күлді қиыршық тас өндірісінде Қызылорда ЖЭО-ның сумен шайылған күлін қолданудың орындылығын растады.